Marcin Hermanowski "Radiofonia w Polsce. Zarys dziejów"

Marcin Hermanowski, Radiofonia w Polsce. Zarys dziejów, Poznań „Zysk i S-ka” 2018

Radio jest jednym z tych wynalazków, bez którego wiele osób nie wyobraża sobie życia. Dźwięki muzyki towarzyszące pracy, programy informacyjne, kulturowe, religijne, społeczne, edukacyjne i wiele innych często stają się źródłem wiedzy o świecie, kształtowania poglądów czy gustów. Łatwa dostępność, wybór stacji sprawia, że rzadko lub wcale pochylamy się nad czasami, w których radia nie było, kiedy zaczynał być czymś nowym, nieosiągalnym, czymś, o czym marzyły tłumy spragnione dźwięków w swoim otoczeniu. Słuchając audycji nie zadajemy sobie pytania o początki, śmiałych wynalazców, sprytnych inwestorów i pierwszych nieudolnych próbach dotarcia do ludzi. W erze powszechności mediów nie zadajemy sobie też pytania jak wyglądał świat bez tego prostego współczesnego urządzenia.

Marcin Hermanowski zabiera nas do świata naszych pradziadków. W czasie tej podróży do początków XX wieku dowiadujemy się jak wielkim przewrotem była możliwość szerzenia swoich poglądów za pomocą radia, jaki miała wpływ na kształtowanie poglądów ludzi i jak bardzo zmieniło się ono przez sto lat swego istnienia.

Publikacja składa się z trzech większych części podzielonych na rozdziały. Każda z nich odpowiada określone epoce w Polsce. Pierwsza pozwala nam zapoznać się z powstaniem radia, początkami jego istnienia oraz wpływowi na kraj, który właśnie po wielu latach niewoli odzyskał niepodległość. Zachłyśnięciu się wynalazkiem, rozpowszechnianiu go towarzyszy również rozbudowa sieci energetycznych i całkowitą zmianę wielu dziedzin życia, którego elementem stają się zebrania przy radioodbiorniku, aby wspólnie z bliskimi i sąsiadami wysłuchać audycji, posiedzieć przy muzyce. Kolejna część obejmuje czasy od początków II wojny światowej po rok 1989 jako czas symbolicznego wyzwolenia się spod obcej cenzury. Autor dzieli się z nami ważnymi informacjami na temat tego, jak ważną rolę medium to odegrało w czasie przemian. Część trzecia to otwarcie się na świat, czas przemian mentalnych i technologicznych, wyjście radia poza „radio” jako odbiornik. Podział ten autor tłumaczy oparciem na dotychczasowych publikacjach o radiofonii w Polsce i doskonale odzwierciedla symbolikę ważnych zmian.

Na pierwszych stronach publikacji poznamy początki powstawania wynalazku, wyścig o patent, aby później bardzo płynnie przejść do kraju, który po 123 latach zaborów odzyskuje niepodległość i potrzebuje narzędzia pozwalającego na szerzenie określonych poglądów oraz kultury. Jednak dostęp do wynalazku nie jest szybki. Czytelnicy uzmysłowią sobie, że pierwsze audycje nadawano bardzo nieregularnie od 1925 i od 1926 z ustalonym harmonogramem. To pozwoli wyobrazić sobie z jakim namaszczeniem je słuchano i wyczekiwano ich. Do tego trzeba dodać stopniowe podłączanie kolejnych domostw do sieci energetycznej (co jest niewyobrażalne w czasach Internetu), nabywanie przez bogatszych radioodbiorników, aby wysłuchać programów przygotowanych przez Polskie Radio powstałe z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego.

Marcin Hermanowski zabiera nas w świat szybkiego rozrostu nowej technologii i jej zwiększającego się wpływu na życie odbiorców. Szybko powstające kolejne stacje w czasie wojny, szerzenia propagandy, kontrolowanie treści przez władze PRL oraz korzystanie z zakazanych źródeł informacji. Autor podkreśla wpływ wydarzeń politycznych na działalność medium, jego rozrastanie, poszerzanie oferty programowej, powiększanie grona odbiorców, współistnienia obok innych technologii oraz zmiany polityki, prywatyzacja, pojawianie się nowych stacji po przemianach w 1989 roku oraz rosnąca jakość i wpływ na regulacje prawne, których ważnym elementem jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Publikację kończy podsumowanie, w którym Marcin Hermanowski porusza kwestie przyszłości tego medium, jego obecności w Internecie, poszerzanie możliwości docierania do ważnych dla nas wiadomości z krajów z całego świata, rozrastania się dróg dotarcia do odbiorcy i walka o przetrwanie w świecie wielkiego wybory stacji. Do tego ważną usługą staje się tu możliwość odsłuchania interesującej nas audycji w dogodnym dla nas czasie, przez co poszczególne programy radiowe przestały być ograniczone czasowo.

„Radiofonia w Polsce” to interesująca, przemyślana i bardzo dobrze napisana publikacja, która na pewno przyda się studentom dziennikarstwa, komunikacji społecznej, historii, filologii polskiej, socjologii oraz wielu innych kierunków humanistycznych, na których zajęciach będzie omawiana historia tego medium. Marcin Hermanowski w umiejętny sposób zbiera ważne informacje z innych publikacji będących wynikami wieloletnich badań nad radiofonią w Polsce i przybliża je czytelnikowi, który nie musi być specjalnie wykształcony, aby sięgnąć po tę monografię. Język, którym posługuje się autor jest prosty, zrozumiały, dzięki czemu każdy zainteresowany tematem i średnio wykształcony czytelnik bez problemu ją przeczyta. Przy okazji wprowadzania nas w historię Marcin Hermanowski objaśnia wiele pojęć, dzieli się ciekawostkami, dzięki czemu książkę czyta się szybko i przyjemnie.