Ewa Popławska "Bezdroża"

Koniec wojny miał przynieść wolność i nowe, lepsze życie, w którym nie było już miejsca na walkę z okupantem, ulicznych egzekucji, zsyłek, wywózek, aresztowań. Upragniona wolność miała dać ludziom wiatr w skrzydła i nadzieja na to dawała im niezwykłe siły, mobilizowała do trudów podróży, wędrowania w nieznane. Wszystko po to, aby żyło się lepiej, wygodniej, bezpieczniej.

„Może czasem lepiej nie znać zbyt dobrze człowieka, z którym się żyje? Może to po prostu niepotrzebne”.

W taką drogę udaje się też młode małżeństwo Warszawskich. Ania i Kazimierz znoszą trudy, niewygody i dzielnie stawiają czoło temu, co zastają na miejscu. Uciekają z Wilna do Gdańska. To ma ich uchronić przed bolszewikami i powracającymi obrazami z wojny. Kiedy jednak dojeżdżają do nadmorskiego miasta odkrywają, że leży ono w gruzach. Nie ma pięknych budynków i tramwajów, o których pisała ciotka namawiająca na przyjazd. Zamiast obiecanego raju jest piekło, w którym panuje bieda, brud, a ludzie są do siebie wrogo nastawieni, niemili dla przyjezdnych, którzy zabierają przestrzeń oraz pracę, a także dostęp do jedzenia. Młodzi w nowym miejscy czują się jak intruzi. Są przekonani, że lepiej będzie, kiedy w końcu dotrą do krewnej, ale i tam nikt nie wita ich z otwartymi ramionami.

„Jesteśmy tylko małymi trybikami w wielkiej machinie. Pewne rzeczy się dzieją, nieszczęścia się zdarzają, a ludzie są okrutni. Nie jesteś już dzieckiem, więc pora to zaakceptować”.

Trudny początek sprawia, że nawarstwiają się w nich wątpliwości. Jednak dzięki wskazówkom cioci Poli znajdują mieszkanie z całym wyposażeniem po Niemcach i stopniowo układają swoje życie w trudnej, powojennej rzeczywistości, w której bardziej niż muzycy potrzebni są robotnicy. Kazimierz w podrzędnej knajpie gra do kotleta, a Ania pracuje w rybnym. I tak już mogłaby wyglądać ich codzienność, gdyby nie zmiany w kraju. Upaństwowienie wszystkiego sprawia, że lokal, w którym muzyk zarabia jest zlikwidowany, ale pianista dostaje pracę w orkiestrze. Jego kariera nabiera tempa i w końcu jest doceniany tak jak w Wilnie. Mężczyzna odnajduje się w nowych realiach, nawiązuje nowe znajomości, które zdaniem Ani są szkodliwe dla kraju, bo brata się z komunistami. Rozłam między małżonkami postępuje powoli i stopniowo. Drogi zaczynają się rozchodzić od chwili przyjazdu do miasta. Każde rozwiązanie okazuje się tym złym, bo albo jest się z nową władzą albo nie ma się możliwości zdobycia środków na przeżycie.

„Nie chciałaś mnie zdenerwować, bo w ogóle o mnie nie pomyślałaś. Jedyne, co masz w głowie, to chęć zemsty. Nic nie zwróci życia naszym bliskim, pogódź się z tym wreszcie”.

Mający trudne doświadczenia z Rosjanami Warszawscy na swój sposób próbują radzić sobie z przeszłością. Ania dostaje szansę na pomszczenie śmierci bliskich. Współpraca z Eugeniuszem Moczko działającego w podziemiu przeciwko komunizmowi ma pomóc w eliminacji tych, którzy współpracują z nową władzą. Co przyniesie młodym życie w nowych realiach? Przekonajcie się sami sięgając po książkę.

„Jeśli pytasz, czy wybieram życie, czy śmierć, odpowiedź jest prosta: życie. Możesz mnie za to nienawidzić”.

„Bezdroża” to poruszająca opowieść o powojennych doświadczeniach i traumach oraz stratach, jakich doświadczyli ludzie w czasie okupacji. Mamy tu żal po śmierci rodzeństwa, próba zrozumienia zachowania rodziców, poszukiwanie wyjaśnień wielu sytuacji, współpracę z podziemiem, konspirację, donoszenie. Bohaterzy są tu różnorodni: jedni mają dylematy moralne, inni odgrywają rolę przykładnych obywateli, a jeszcze inni polują na tych, którzy mogą zagrozić nowemu ładowi.

„Czasem dopada człowieka myśl jasna jak słońce i jest trafniejsza niż wszystkie wcześniejsze przemyślenia, choćby ważyły tonę”.

Ewa Popławska z wprawą przemyca w życie zwykłych ludzi wydarzenia z pierwszych powojennych lat. Mamy tu pokazanie zdobywania mieszkań przez zasiedzenie, dokwaterowanie i upaństwowienie, referendum i egzekucji zbrodniarzy hitlerowskich, a także kilka prawdziwych postaci. Mamy tu niecałe dwa lata z życia młodego małżeństwa, ale jest to czas wielkich przemian, wielu prób.