Bertrand Russell "Portrety z pamięci. Wartość wolnej myśli"

Bertrand Russell, Portrety z pamięci. Wartość wolnej myśli, wstęp i tł. Adam Chmielewski, Wrocław „W kolorach tęczy” 1995

Bertrand Russell należał do najbardziej kontrowersyjnych filozofów swojej epoki. Słynny z pacyfizmy, czajniczka Russella oraz antynomii podważających zasady dotyczące zbiorów w matematyce (logicyzacja matematyki) niejednokrotnie był potępiany za swoją działalność oraz poglądy. Jego dzieła szokowały, ale też stanowiły istotny przełom w rozwoju myśli. Przyjęta przez niego postawa wobec wojny stała się inspiracją dla wielu późniejszych pacyfistów. Jego dokonania z dziedziny logiki okazały się pomocne w programowaniu i językoznawstwie dzięki wprowadzaniu teorii typów wymagającej wielokrotnego definiowania tego samego obiektu matematycznego oraz stworzenie teorii deskrypcji.

Przez swoją polityczną działalność (głoszenie postawy pacyfistycznej w czasie I wojny światowej oraz sugerowanie, że wojska amerykańskie w Anglii nie walczyły na wojnie tylko zwalczały zebrania pacyfistów) skazano go na pół roku więzienia. Po raz kolejny do więzienia trafił w latach pięćdziesiątych XX wieku za obywatelskie nieposłuszeństwo (udział w kampanii przeciwko nuklearnemu zbrojeniu). Pod wpływem osobistego doświadczenia oraz zgłębiania historii stworzył impulsywną teorię wojny, w której zakładał, że wojny mają źródło w impulsach ludzkich przeradzających się na impulsy zbrojne będące nielogicznym działaniem. Każdą wojnę postrzegał jako zło, którego trzeba unikać.

„Portrety z pamięci. Wartość wolnej myśli” to książka podsumowująca działalność społeczną oraz naukową. Zawiera ona portrety takich postaci jak: Oscar Browning, Arthur Woollgar Verrall, pani Harrison (służąca Verralla), Henry Sidgwick, James Ward, James Frazer, George Darwin (syn Charlesa Darwina), Crompton i Theodore Llewelyn Daviesowie, Sanger, George Bernard Shaw, Herbert George Wells, Joseph Conrad, George Santayana, Alfred North Whitehaed, Sidney i Beatrice Webbowie. W lekturze nie zabraknie także wspomnień z wojny, pracy naukowej oraz społecznej, przemyśleń dotyczących miejsca religii i zniewalania ludzi, a także sposobów uwalniania się od naleciałości kulturowych. Całość czyta się bardzo przyjemnie. Niedługie rozdziały skupiające się na określonym wycinku życia oraz konkretnej sylwetce osoby, która wpłynęła na jego działalność pozwala na poznanie ważnych działaczy kulturowych i politycznych oraz naukowych. Bertrand Russell dzieli się z czytelnikami tym, że inspirujące były również toksyczne związki z ludźmi myślącymi szablonami, ponieważ wymagały większego skupienia i wyszukania we własnej pracy mankamentów, które łatwo byłoby krytykować. Nawet więzienie postrzega jako ważny i dobry element własnego życia, ponieważ spokój pozwolił na skupienie się nad badaniami i napisanie ważnych prac. Poza zawartymi w tomie portretami interesujący i skłaniający do przemyśleń jest esej „Wartość wolnej myśli” uzmysławiający czytelnikom jak bardzo zmienne są wyznawane wartości.

Doskonałym wstępem do tej interesującej lektury jest krótka biografia napisana przez profesora Adama Chmielewskiego. Dzięki temu możemy dokładniej poznać zawiłe losy brytyjskiego myśliciela, którego życiowe ścieżki zawiodły do ZSRR, Chin, Ameryki.

Lektura obfituje w zabawne scenki z życia, wiele uniwersalnych prawd. Całość czyta się bardzo przyjemnie. Polecam wszystkim zainteresowanych anegdotami i filozofią, a także rozwojem myśli pacyfistycznej.

Kup książkę