Thiago de Moraes "Atlas mitów. Potwory, herosi i bogowie oraz mapy dwunastu mitologicznych krain"

Thiago de Moraes, Atlas mitów. Potwory, herosi i bogowie oraz mapy dwunastu mitologicznych krain, tł. Anna Nowak, Warszawa „Nasza Księgarnia” 2018

Poznanie zaczyna się od kształtowania umiejętności połączenia znaczeń z obrazami/ symbolami. Język w naszym życiu ma bardzo duże znaczenie. Dużo większe niż byśmy przypuszczali i tego chcieli, dlatego niezwykle ważna w edukacji jest świadomość językowa, rozwijanie zasobu słownictwa, przyswajanie sobie kodów kulturowych, poznawanie języków i odkrywanie, w jaki sposób wpływają na interpretację świata. „Granice naszego języka są granicami naszego świata” przekonywał Ludwig Wittgenstein. Znajomość związków frazeologicznych, językowych niuansów decyduje o tym czy jesteśmy świadomymi odbiorcami kultury. Z tego powodu w nasze kulturze bardzo ważne jest poznanie greckiej i rzymskiej mitologii, których są wciąż żywotne w naszym języku i kształtują nasze postrzeganie świata. Aby zmienić coś w życiu społecznym trzeba je zrozumieć. Aby móc się od nich wyzwolić trzeba być ich świadomym, wiedzieć, gdzie tkwi ich moc oraz nabyć umiejętność demaskowania i dekonstruowania.

Ze względów na poszerzanie świadomości językowej mitologie Greków i Rzymian są bardzo popularnymi książkami, a kolejne opowieści z tych książek przerabiane są na lekcjach języka polskiego. Coraz więcej pojawia się publikacji wychodzących naprzeciw rodzicom, nauczycielom i w bardzo przystępny sposób pozwalają wprowadzić młodego człowieka w świat zawiłości językowych.

Mitologia Greków i Rzymian ze względu na brak aktualnych powiązań religijnych ma dużo mniejszy zasięg niż przed wiekami, ale mimo wszystko jest obecna w naszej edukacji i każdego roku na rynku wydawniczym ukazuje się minimum jedna interesująca propozycja dla przedszkolaków oraz uczniów szkoły podstawowej. Starsi sięgają po utwory Jana Parandowskiego. Jednak ze znajomością mitów innych kultur jest nieco gorzej.

Wchodzenie w świat mitologii to nie tylko poznawanie opowieści należących do dawnych wierzeń, ale też odkrywanie funkcjonujących na danym obszarze systemów wartości, systemów dyskryminacyjnych, wzorców społecznych, które w formie adaptacji do dziś w funkcjonują w naszej kulturze. Umiejętność rozpoznawania znaków językowych, odczytywania ich prawdziwego znaczenia oraz znaczenia etycznego często wiąże się z koniecznością zgłębiania tajników kultury, poznawania ich składników, symboli, ludowych rytuałów przemyconych do chrześcijaństwa, a także odkrycia, a jaki sposób nasi przodkowie postrzegali świat. Z tego powodu regularnie sięgamy po kolejne adaptacje mitologii.

Do naszych rąk trafiła pięknie oprawiona książka „Atlas mitów” autorstwa Thianga de Moraesa. To, co różni tę publikację od wcześniejszych to ilość przemycanych mitologii oraz konsultacje autora z naukowcami zajmującymi się badaniem poszczególnych kultur: od greckiej po japońską. Pierwsze, co przykuwa uwagę młodego czytelnika to bardzo dobrze opracowana w tej publikacji sfera wizualna oddająca to, co czytelnik może znaleźć w treści. Dużej ilości barwnych ilustracji o prostej kresce i przyjemnych dla oczu kolorach towarzyszą niedługie rozdziały zawierające tekst wydrukowany małą czcionką, przez co ilustracje dominują nad tekstem, ale go nie przysłaniają, ale zachęcają do wyszukiwania szczegółów. Każda strona to mnogość informacji wzbogacona o tętniące życiem zobrazowanie treści zawartych w tekście. Duży format, bardzo dobry papier, dobrze zszyte strony i solidna oprawa doskonale wpisują się w to, co my nazywamy atlasami. Do tego na początku książki znajdziemy mapę świata, na której oznaczono poszczególne mitologie i wskazano na których stronach zaczynają się informacje o nich. Taki nietypowy spis treści pozwala na oswojenie się z rozkładem kontynentów oraz kultur, możemy zobaczyć w obszarze jakich znajduje się nasz kraj.

Następnie przejdziemy do niedługiej informacji o pochodzeniu świat w różnych opowieściach, a dalej znajdziemy przewodnik po atlasie. Dowiemy się, że każdy rozdział podzielono na wstęp, mapy, opowieści oraz stworzenia i artefakty. We wstępnie znajdziemy podstawowe informacje na temat wierzeń i mitów każdej kultury oraz objaśnienie zakorzenionego w niej sposobu postrzegania świata. Mapy pozwolą nam usytuować wierzenia w określonym miejscu oraz przybliżą wyobrażenie o początkach i kształcie świata funkcjonujące w danej cywilizacji. W opowieściach wejdziemy w świat odtworzonych mitów i legend kreślonych ludów. Na stronie ze stworzeniami i artefaktami czytelnicy poznają ogólny wygląd mitycznych istot, wśród których roi się od potworów. Do tego w książce znajdziemy informacje o wymowie poszczególnych imion.

Do świata mitów wchodzimy zaczynając od mitologii greckiej. Dalej poznamy mity Janomamów, słowiańskie, azteckie, ludu Joruba, Indian Ameryki Północnej, japońskie, hinduistyczne, polinezyjskie, irlandzkie, nordyckie i egipskie. Jak widać publikacja bogata jest w informacje o opowieściach funkcjonujących w różnych kulturach, a przez to pomaga nie tylko zapoznać się z kodami językowymi, ale i zrozumieć postrzeganie świata.

Dla mnie mitologia ma także znaczenie etyczne. Opowieści pokazujące postawy starożytnych bóstw są odzwierciedleniem świata ludzkiego, jego systemu wartości, wyznaczania określonym grupom miejsca w społeczeństwie. Często towarzyszy im bezmyślna i prosta brutalność, pokazuje świat pełen nierówności. Warto wykorzystać mitologię do dyskusji o zmianach tego, co obecnie uważa się za moralne, zachęcić do zabawy polegającej na zmianie ról. Takie eksperymenty z mitologią, do której czytelnicy mają już spory dystans, ponieważ nie wiąże się z żadnymi wierzeniami będzie dla dzieci interesującym doświadczeniem i pozwoli na wyrobienie wrażliwości etycznej, pomoże odkryć, że utarte kody i schematy nie zawsze są dobre. Dzięki temu, że są to opowieści niedługie i bardzo proste doskonale sprawdzą się na lekcjach etyki w przypadku uczniów nauczania początkowego. Upieczemy wtedy trzy pieczenie na jednym ogniu: zapoznamy dzieci ze starożytnymi wierzeniami oraz zachęcimy do sceptycznego spojrzenia podsuwanych im rozwiązań, wrażliwego myślenia oraz wzbogacania języka. Piękna szata graficzna sprawi, że młodzi czytelnicy bardzo chętnie będą po tę publikację sięgać. Mnie pozostaje marzyć, aby w podobnej formie do młodych czytelników trafiły opowieści o filozofach.

Wielkim plusem tej publikacji jest to, że poza zwięźle napisanymi ciekawostkami zachęca do ćwiczenia spostrzegawczości, wyszukiwania bohaterów oraz refleksji nad wierzeniami. W naszym domu „Atlas mitów” cieszy się naprawdę dużym powodzeniem.