poniedziałek, 5 lutego 2024

Ignacy Krasicki "Bajki i przypowieści. Wydanie polsko-angielskie"


Potoczny język wprowadza sporo zamieszania do naszego słownika. Bajkami zwykle określamy coś, co tak naprawdę jest baśnią, czyli dłuższą formą epicką. Bajką natomiast określa się krótki utwór literacki zawierający morał (pouczenie). Bardzo często jest on w formie wiersza i z dużą dawką humoru. Główną cechą jest tu moralizatorstwo. Utwory te mają wyraziste przesłanie, które może znajdować się na początku lub na końcu niedługiego tekstu lub wynikać z treści, ale musi być jednoznaczne. Do tego tę formę cechuje alegoryczność, czyli mamy tu takie opisy, które nie pokazują konkretnych ludzi tylko określone cechy. Bohaterami bajek mogą być ludzie, a także zwierzęta, przedmioty i zjawiska, które uosabiają wyśmiewane lub pokazywane jako wzór typy ludzkie, cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska.
Ten gatunek literacki ma korzenie w  oralnej tradycji ludowej i jest wspólna wszystkim kulturom. Z czasem ewoluowała, rozwijała się i była zapisywana. Autorem pierwszych bajek w naszym kręgu kulturowym był Hezjod, Stesichor i Ezopem. Ten ostatni autor odegrał znaczącą rolę. To na nim wzorowali się kolejni twórcy bajek, wśród których znajdziemy wybitnych poetów. Bajki były pewnego rodzaju próbą talentu, umiejętnością przekazania ważnych treści w krótkiej formie, dlatego sięgali po nią tacy myśliciele jak Rimicjusz, Erazm z Rotterdamu,  Jean de La Fontaine, Gotthold Ephraim Lessing oraz Iwan Kryłow. Do polskich twórców zaliczamy  Biernata z Lublina, Bartłomieja Paprockiego, Krzysztofa Niemirycza, Franciszka Dionizego Kniaźnina, Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Krasickiego, Adama Mickiewicza, Aleksandra Fredrę oraz Stanisława Jachowicza.
„Bajki i przypowieści” to jeden z bardziej znanych zbiorów bajek Ignacego Krasickiego, wydany w 1779 w Warszawie przez Michała Grölla. Utwory napisane przez urzędnika kościelnego zaskakują lekkością, ironią i trafnością spostrzeżeń. Znajdziemy tu takie tematy jak zło, pycha, zazdrość, chciwość, obłuda, skąpstwo, tworzenie pozorów, krytyka życia dworskiego i pobożności na pokaz. Autor pisał o strawach mu bliskich, zaobserwowanych w otoczeniu i ubierał je w kostium zwierzęcy, aby piętnować cechy, a nie ludzi. Ze względu na to, że znajdziemy tu inspiracje utworami europejskimi, jak i powszechna dostępność utworów w literaturze znajdziemy sporo archetypów, których korzenie znajdziemy właśnie w utworach Krasickiego. Autor już na początku zwraca uwagę na stereotypy, którymi się posługujemy oraz idealizacje, którym ulegamy. Później od razu przechodzimy do utworów, w których położono nacisk na pozory, brak trzeźwego osądu, naiwność. Autor zwraca uwagę na to, że nie zawsze to, co służy innym musi być dobre dla nas. Do tego wskazuje, że często w imię zysku wrogowie potrafią połączyć siły. Mamy tu też słynną dewotkę, która dba o pozory, psy wybierające różne losy, naiwne barany, cwanego lisa i łasego na komplementy kruka. I wiele innych. Bohaterzy się powtarzają. Są to dobrze znane ludziom zwierzęta lub postawy pokazywane w różnych ujęciach, aby podkreślić, jakie cechy są szkodliwe.
W wydanym przez Wydawnictwo Zysk i S-ka zbiorze znajdziemy 143 utwory pochodzące ze zbioru „Bajki i przypowieści” oraz „Bajek nowych”. Od wcześniejszych zbiorów różni go to, że tu znajdziemy tłumaczenie na język angielski. Takie zestawienie jest ciekawe i może być trafnym prezentem dla osób uczących się języka angielskiego lub znającego angielski i uczących się polskiego. Wchodzenie w krąg znaczeń i skojarzeń pozwoli lepiej zrozumieć niuanse językowe. Całość wydana bardzo starannie. Mamy piękny, estetyczny zbiór. Kartki bardzo dobrze zszyto i oprawiono w solidną okładkę. Każda rozkładówka to kolejny utwór. Po lewej w wersji angielskiej, a po prawej po polsku.








1 komentarz: