"Hiszpania w filmach Pedra Almodóvara" Anna Sikorska
źródło: http://krytycznymokiem.blogspot.com/2015/12/hiszpania-w-filmach-pedra-almodovara.html
Data wydania: 30 listopada 2015
Liczba stron: 190
Oprawa: miękka lakierowana
Cena det.: 33,90 zł
Tytuł recenzji: Filmy i społeczeństwo
Anna Sikorska doskonale
zdaje sobie sprawę, że nie jest pierwszą osobą, która pisze o twórczości
najbardziej charyzmatycznego hiszpańskiego reżysera. Umiejętnie korzysta z
tego, co napisali jej poprzednicy, tworząc jednocześnie opowieść o artyście w
duchu Gadamerowskiej hermeneutyki, wszak to praca naukowa starająca się badać
mniej dotychczas omówione aspekty twórczości Almodóvara. Mam na myśli związek
jego filmów z socjologią i antropologią. Sikorska wchodzi weń bardzo głęboko.
Jednocześnie - poza kilkoma wstępami - operuje językiem zrozumiałym dla każdego
odbiorcy, kreśląc coś na kształt gawędy i umiejętnie dobierając przykłady, gdy
uważnie obserwuje każdy detal przede wszystkim we wcześniejszych filmach
artysty. Pedro Almodóvar w tej książce jawi się jako genialny samouk, błyskotliwy
kontestator, odważny eksperymentator oraz człowiek stający się współczesnym
kronikarzem zmian w hiszpańskiej mentalności. Świetnie się to czyta, bo ta
rozprawa naukowa sama poszukuje. Opowiada, sygnalizuje, przytacza zasadne dialogi.
Rozwija akcję i rozbudowuje przesłanie. Odnosi się do filmów z szacunkiem i
niespotykaną wnikliwością.
Z pewnością jest to lektura
wskazana dopiero po obejrzeniu omówionych filmów. Anna Sikorska wchodzi w nie
bowiem nadzwyczaj dokładnie, w związku z czym czytanie poprzedzające seanse
byłoby z pewną szkodą dla tych drugich. Wcześniejsze osobiste doświadczenia z
filmami były dla autorki ważnym przeżyciem i przyglądała się tym filmom ze
szczególną uwagą. Teraz, udowadniając sygnalizowane wstępy, przypomina o
strojach, dewocjonaliach, o ważnych dialogach czy ujęciach architektury. Detal odgrywa w rozważaniach bardzo ważną
rolę, ale zasadniczym celem tej książki jest ukazanie filmów Almodóvara w
kontekście przemian XX i XXI wieku, jakie dotknęły Hiszpanię, diametralnie
zmieniając jej tkankę i świadomość obywateli - dzisiaj dużo bardziej
dynamicznie mierzących się z życiem niż chociażby za czasów dyktatury Franco,
której obecność na kilku możliwych poziomach Sikorska wskazuje w wybranych
filmach.
To historia o tym, w jaki
sposób dojrzałość twórcza reżysera wydobywała się z wpływów movidy - ruchu artystycznego
odciskającego wyraźne piętno na pierwszych filmach. Potem opowieści zmieniają
kształt i starają się coraz wyraźniej opowiadać bardzo konkretne historie.
Sikorska również bazuje na konkretach. Przegląda kadry filmowe w odniesieniu do
różnorodności hiszpańskiej religijności oraz do procesu destrukcji tradycyjnego
podziału ról doprowadzającego w konsekwencji do śmiałych gier
charakterologicznych na granicy płciowości. Ale to także książka o różnych -
także erotycznych - aspektach corridy i o trudnych relacjach rodzinnych z
wyszczególnieniem relacji matki z synem, której Almodóvar poświęca dużo
miejsca. Sikorska wyraźnie sygnalizuje te aspekty katolicyzmu, które wciąż
obecne są w świadomości przeciętnego Hiszpana, oraz obrazuje, w jaki sposób z
kwestią wiary i przekonań radzą sobie filmowi bohaterowie, często zawieszeni
między trudnymi wyborami i problemem akceptowania swojego pochodzenia wraz z
konsekwencjami zmiany środowiska, w jakim żyją.
Wkraczamy
do filmów w taki sposób, że poszczególne sceny lub dialogi bardzo czytelnie
dokumentują dynamizm przemian rodzinnych i społecznych, za którymi stoją różne
formy buntu, różnorodnie prezentowane. Anna Sikorska jest świadoma
tego, że czasem drobiazg nadaje odpowiednie znaczenie całemu filmowi. Uprawia
trudną sztukę interpretowania obrazów nasyconych różnorodną symboliką śmiało
wychodzącą naprzeciw nowym oczekiwaniom i nowym formom przeżywania świata przez
Hiszpanów. Osadzenie starszych filmów w kontekście historycznym idzie w parze z
poszukiwaniem w tych nowszych wyraźnych sygnałów zmiany stylistyki i
umiejętności sprytnego zderzania sacrum
z profanum, które ma na celu nie
tylko wywołanie specyficznej przyjemności obcowania z filmem. W tej książce
dostrzeżemy i dzięki niej zrozumiemy to, co być może mogło nam umknąć w
mnogości tropów. Almodóvar nigdy nie nakręcił filmu jednej interpretacji i
Sikorska udowadnia, jak wiele przemyconej treści odnosi się do codziennego
życia Hiszpanów i do ich pragnień ucieczki od takiego życia.
"Hiszpania w filmach Pedra
Almodóvara" to książka o miłości do kina, ale także o wyjątkowo silnym
związku z krajem, w którym równie silnie opowiada się o strachu i terrorze, jak
i o ludzkich namiętnościach. Autorka nakreśla skomplikowany obraz klasowości
społecznej, ale zaznacza jednocześnie, jakimi środkami Almodóvar wydobywa w
swoich filmach to wszystko, co zostanie zrozumiane jako czytelny kod ponad
wszelkimi podziałami. To też rozprawa z tym, co mocno nieoczywiste. Książka
stawia również pytania retoryczne. Widzimy, że mowa jest o wyjątkowo czułym
twórcy - ludzkie dramaty niedostosowania i egzystencjalne lęki przed samymi
sobą potrafi ująć w barwne i przystępne opowieści, po których przeżywa się
pewien rodzaj katharsis. Tak jak po corridzie, której kilka wykładni Sikorska
także proponuje w swoich rozważaniach.
To
ciekawa publikacja o hiszpańskich uwarunkowaniach czyniących z filmów Pedra Almodóvara
produkcje z jednej strony bardzo specyficzne, z drugiej jednak - czytelne dla
odbiorcy pod każdą szerokością geograficzną. To sposób
analitycznego spojrzenia na warsztat, do którego reżyser przywiązał licznych
aktorów i współpracowników będących z nim na stałe. Sikorska pokazuje, w którym
momencie i w jakim stopniu Almodóvar chciał pozbawić hiszpańskiego odbiorcę
odium strachu za samego siebie, własne wybory i poczucie, że chce się zdobyć
lub osiągnąć cel innymi drogami niż do tej pory. Istotne jest przywołanie tych
dyskretnie zaznaczonych obecności reżimu oraz to, w jaki sposób ograniczone
przez Franco życie społeczne rozsadziły liberalne przemiany i ubarwiły nowe
możliwości. Autorce udaje się stworzyć naprawdę nową książkę o hiszpańskim
reżyserze. To jednak przede wszystkim opowieść o kraju, z którego wyrastają
jego filmowe opowieści, i o ludziach, których poczynania stają się źródłem
artystycznego natchnienia. Fascynująca wyprawa w świat kina i w głąb kraju
będącego dla wielu z nas zagadką.
PATRONAT MEDIALNY
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz