Claude Lévi-Strauss "Analiza strukturalna w językoznawstwie i w antropologii"

Claude Lévi-Strauss, Analiza strukturalna w językoznawstwie i w antropologii, [w:] tenże, Antropologia strukturalna, tł. Krzysztof Pomian, Warszawa 2000, s. 35-54.

Językoznawstwo w gronie nauk społecznych zajmuje wyjątkowe miejsce, ponieważ nie jest nauką społeczną jak inne. Może ono pretendować do miana nauki, ponieważ było w stanie sformułować pozytywną metodę i poznać naturę faktów poddawanych analizie. Inne nauki humanistyczne powinny z niej korzystać. Inne nauki humanistyczne nie tylko mogą uczyć się od językoznawstwa, ale również mogą dzielić się z nim swoimi odkryciami, teoriami. Brak jednak do tej pory wymiany technicznych i metodologicznego postępu osiągniętego przez drugą stronę.

Narodziny fonologii zmieniły perspektywy językoznawstwa; musi ona odegrać wobec nauk humanistycznych odnowicielska rolę.

Trubieckoj metodę fonologiczną sprowadza do:

-przejścia od badania uświadamianych zjawisk językowych do badania ich nieuświadomionej infrastruktury;

-niechęci traktowania członów jako bytów niezależnych i czynienia podstawą swojej analizy zachodzące między nimi relacje;

-wprowadzenie pojęcia systemu;

-zmierzania do odkrywania ogólnych praw znajdywanych przez indukcję lub wywodzonych logicznie, co nadaje charakter absolutny.

Systemy społeczne, jak systemy fonologiczne, są wypracowane przez umysł na poziomie myślenia nieuświadomionego. Badania diachroniczne w językoznawstwie miały wiele wyjaśnić, zdać sprawę ze zjawisk synchronicznych. Powierzchowna analogia między systemami fonologicznymi a systemami pokrewieństwa jest tak uderzająca, że sprowadza na fałszywy trop; skłania do formalnego porównywania terminów pokrewieństwa i fonemów języka.

Pojawiają się zarzuty, że analiza naukowa musi być rzeczywista, upraszczająca i tłumacząca. Cechy dystynktywne znajdywane u kresu analizy fonologicznej istnieją obiektywnie z trojakiego punktu widzenia: psychologicznego, fizjologicznego i fizycznego. Nie można być całkowicie wiernym metodzie językoznawczej. Analiza fonologiczna nie stosuje się bezpośrednio do słów, ale do słów rozłożonych na fonemy. „Na poziomie słownictwa nie istnieją stosunki konieczne"[1]. System pokrewieństwa to w system zależności, związków między członkami, ale w językoznawstwie to system nazw (słownictwa). Między systemem nazw a systemem postaw zachodzi głęboka różnica.

Całkowite przenoszenie metod badawczych z językoznawstwa do innych nauk humanistycznych nie niesie z sobą oczekiwanego celu, ponieważ nie bierze pod uwagę odmienności badanego zjawiska. Aby narzędzie było skuteczne należy sprecyzować jakie cechy posiada badane zjawisko i jaki sposób rozczłonkowania może być skuteczny. W analizie socjologicznej ważny jest kontekst zależności kulturowych między członkami rodziny.

---

[1] s. 40.