Teoriopoznawcze aspekty sporu o uniwersalia
Drogi
dojścia do pojęcia bytu warunkują jego dalszą charakterystykę
semantyczną. Ważne jest określenie jednoznaczności, wieloznaczności
(trzeba wykluczyć, ponieważ nie nadawałaby się do określenia
czegokolwiek) czy analogiczności pojęcia.
Abstrakcja,
oparta na eliminowaniu określonych cech lub ich uogólnianiu, prowadzą
do jednoznacznego rozumienia pojęcia bytu lub do ujmowania go w ramach
analogii atrybucji (wprowadzona przez Arystotelesa). Prowadzi ona do
dookreślania pojęć.
„Analogia
atrybucji zakłada istnienie analogatu głównego, pierwszorzędnego do
którego odnoszą się - analogicznie! - analogaty poboczne (drugorzędne)"[1].
np. „zdrowie"
analogat główny - zdrowy człowiek
analogaty poboczne - to, co czyni zdrowym (zdrowe lekarstwo, zdrowa cera, zdrowe powietrze itd.)
„byt"
analogat główny - substancja (byt samoistny i samodzielny)
analogaty poboczne - przypadłości, z których każda czerpie swą bytowość z substancji
„Analogia
atrybucji nadaje się w szczególności do jednoznacznego pojęcia bytu, a
więc takiego, jakie przyjmował Jan Duns Szkot. ››Byt‹‹ jest pojęciem,
które wypowiada się o każdym bycie, o wszystkim, co istnieje"[2].
Nie
ma realnej różnicy między istotą a istnieniem, więc nie ma powodu
przyjmowania analogii bytu, która nie jest analogią atrybucji, lecz
proporcjonalności.
„Konieczność
Jednoznaczności pojęcia bytu Duns Szkot uzasadniał m. in. potrzebą
aparatury pojęciowej, która pozwalałaby mówić prawdziwie zarówno o
bytach stworzonych, jak i o Bogu"[3].
Pojęcie analogiczne nie wystarcza, ponieważ daje nam wiele różnych pojęć, niszcząc przez to ich jednoznaczność.
Analogia
proporcjonalności uwzględnia egzystencjalną stronę bytu. „W przypadku
przeniesienia analogii proporcjonalności na poziom bytu jako bytu, owymi
własnościami wspólnymi (analogami) będą własności transcendentalne,
takie jak istnienie, jedność, dobro, piękno itp"[4].
Analogia bytowa określa „proporcjonalność" aktu istnienia do istoty bytu, którego jest istnieniem.
[1] Władysław Stróżewski, Ontologia, Kraków 2004, s. 65.
[2] Tamże.
[3] Tamże.
[4] Tamże, s. 66.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz