Rudolf Carnap

J. Woleński, Rudolf Carnap jako filozof nauki, [w:] Filozofia współczesna, red. Z. Kuderowicz, t. 2, Warszawa 1990.

Rudolf Carnap (18 V 1891 Rondsforf- 14 IX 1970), studia w Jenie i Fryburgu Badeńskim. Jednym z jego wykładowców był Gottlob Frege- twórca współczesnej logiki matematycznej. Studiował: filozofię, matematykę i fizykę. Doktorat: dysertacja o czasie. Od lat 20 utrzymywał stały kontakt naukowy z Hansem Reichenbachem (filozofia naukowa). W 1924 poznał Moritza Schlicka (twórca Koła Wieeńskiego). W 1930 r. spotkał polskich filozofów i logików: T. Kotarbińskiego, S. Leśniewskiego, J. Łukasiewicza i A. Tarskiego. Od 1931 do 1935 r. profesor filozofii przyrody w Pradze. Od 1935-1952 r. w Chicago.

Poglądy:

-empiryzm;

-przekonanie o bezwartościowości poznawczej metafizyki, o jej bezsensowności;

-fizykalizm-możność konstrukcji jednolitego dla całej nauki języka opartego na pojęciach fizyki;

-emotywizm- oceny i normy etyczne są wyrazem emocji, a nie poznania.

W swoich rozważaniach stosował metodę analityczna nazywaną racjonalna rekonstrukcją. Metoda ta polega na konstrukcji odpowiednich języków formalnych, w których dane zagadnienie można jasno i precyzyjnie postawić, a następnie ewentualnie rozwiązać.

Problem kryterium sensowności wiedzy

Kryterium sensowności wiązało się ze znalezieniem sposobu odróżnienia metafizyki od wiedzy. Przedstawiciele Koła Wiedeńskiego uważali, że zdania należące do nauki są sensowne w przeciwieństwie do metafizycznych pseudozdań pozbawionych sensu.

Schlick: sens zdania to metoda jego weryfikacji; zdanie jest sensowne wtedy i tylko wtedy, jeśli jest logiczną konsekwencją skończonego zbioru tzw. zdań protokolarnych, które są raportami z doświadczenia, czyli można je zweryfikować.

Popper zarzucił tej teorii, że eliminuje ze zbioru zdań sensownych uniwersalne prawa nauki, ponieważ nie są ona dedukowalne w skończonej klasie zdań protokolarnych. Kryterium weryfikalności miało być prawo falsyfikacji, które Carnap odrzucił.

Carnap zaproponował parę redukcyjną mającą ułatwić weryfikację prawdy, gdzie Q₁ to termin, a Q₂, Q₃, Q₄ to terminy definiujące terminy:

• 1) jeżeli przedmiot a zostanie poddany testowi Q₂, to jeżeli przedmiot a zachowa się w sposób Q₃ to posiada własność Q₁;
• 2) jeżeli przedmiot a zostanie poddany testowi Q₄, to jeżeli przedmiot a zachowa się w sposób Q₅, to nie posiada własności Q₁.

Definicje redukcyjne zdaniem Carnapa są charakterystyczne dla nauk teoretycznych. Wg niego zdania muszą spełniać warunek empirycznej sensowności zdań (zdanie jest poprawne empirycznie, kiedy jest potwierdzalne przez zdania zawierające wyłącznie predykaty obserwacyjne. Zdania uniwersalna są potwierdzalne jedynie częściowo przez zdania zawierające predykaty obserwacyjne. Postulat weryfikowalności został zastąpiony postulatem potwierdzalności czy sprawdzalności. Wystarczy, że zdanie implikuje sprawdzalne konsekwencje. Zaproponował podział języka na obserwacyjnego i teoretycznego. W języku obserwacyjnym występują terminy dotyczące własności obserwowalnych bezpośrednio oraz terminy definiowalne redukcyjnie przez terminy obserwacyjne i terminy definiowalne równościowo przez terminy obserwacyjne.

Logika indukcji

Nad logiką indukcji pracowali: Keynes, Jeffreys, Ramsey, Reinchenbach.

Carnap uważał, że dawniejsze próby były niewłaściwe, ponieważ szły w niewłaściwym kierunku. (nie odróżniano prawdopodobieństwa logicznego od statystycznego). Prawdopodobieństwo logiczne wskazuje jedynie w jakim stopniu doświadczenie jest sprawdzalne (stopień wywodliwości; zdania analityczne nieopierające się na doświadczeniu), a prawdopodobieństwo statystyczne opiera się na doświadczeniu.

Istotę nauki można zrekonstruować za pomocą semantyki i logiki. Filozofia opisuje naukę zrekonstruowaną, a nie faktyczną.

Przeciwnicy Carnapa: Popper, Kuhn, Feyerabend (uważający, że rozróżnienie języka teoretycznego i obserwacyjnego oraz logika indukcji są pomysłami błędnymi).