Piotr Piątak "Ostatnia szansa"

Piotr Piątak, Ostatnia szansa, Konin „Psychoskok” 2015

Niedaleka przyszłość zawsze była doskonałym sposobem pokazania wielu bolączek określonych czasów. Jedną z naszych jest zapominanie o małych rzeczach i niewielkich radościach. Dopiero ich brak sprawia, że zaczynamy doceniać to, co mieliśmy. Czasami jest to zwyczajna wolność, innym razem możliwość przebywania z bliskimi czy niezależność od przełożonych z pracy. Do tego często dochodzi tematyka spełniania marzeń, ponieważ zwykłe czynności zaczynają znajdować się w nieosiągalnej sferze. Globalna katastrofa czy najazd obcych staje się pretekstem do całkowitej kontroli ludzi pozbawionych wolej woli i odciętych od możliwości spełniania własnych pragnień.

Piotr Piątak w „Ostatniej szansie” porusza wszystkie te problemy: od totalnej kontroli, przez bezsilność ludzi, po całkowitą zależność od czynników zewnętrznych. Uwięzieni w swoich domach ludzie stają się ofiarami systemu kontroli decydującego o rozdziale dóbr. Globalne ochłodzenie wywołane eksperymentami w czasie walki z dziurą ozonową pomaga w całkowitej kontroli każdego człowieka i prowadzeniu eksperymentów na masową skalę. Jedną z ofiar takich doświadczeń jest Agata, dziewczyna bohatera, która (podobnie jak wielu ochotników) swoją odwagę przepłaciła życiem. Nieprzystosowani do wielkich mrozów ludzie giną tysiącami biorąc udział w kolejnych projektach. Każdy jest tylko trybikiem w wielkiej machinie światowej kontroli. Nie ma tu miejsca na bunt, ponieważ każde opuszczenie domu kończy się szybkim zamarznięciem, każde nieposłuszeństwo może skończyć się odcięciem od cennych zasobów pozwalających przeżyć kolejne dni. Produkowana chemicznie żywność staje się darem ludzkości skazanej na izolację.

W takich warunkach trwa codzienna monotonia majora Michała Wolskiego, którego w środku nocy ze snu wyrywa dźwięk telefonu. To pozornie lekkie zaburzenie planu dnia okazuje się poważnym zagrożeniem. Ziemia już nie tylko jest wychłodzona, ale i zaburzeniu zalega jej sfera magnetyczna, co może być wynikiem zapaści Słońca, czyli zmiany w czarną dziurę wchłaniającą wszystko, co znajduje się w jej zasięgu. Nowe warunki wskazują na to, że to ostatnie chwile ludzkości. Major należy do nielicznych wtajemniczonych świadomych nadchodzącej zagłady:

„Niewiedza bywa błogosławieństwem, może nawet częściej od nadmiaru wiadomości. Nikt nie zna pytania ostatecznego, a tym bardziej odpowiedzi na nie. Każde zatem twierdzenie spotyka się zaraz z kolejnym pytaniem. I tak w nieskończoność. Nie trzeba wtedy kłamać, mówiąc, że się nie wie lub nie pamięta”.

Dezercja staje się punktem zwrotnym w życiu majora. Poddany wielu próbom wojskowy może wyzwolić się ze schematów myślenia, nawiązać nowe relacje społeczne, stać się buntownikiem wyzwalającym świat. Wyjście z odciętej od ludzi jednostki badawczej ze sporą wiedzą oraz bycie świadkiem szybko zachodzących zmian pozwala mu na odpowiedzenie sobie na wiele pytań, poszukanie własnej drogi, dążenia do spełnienia marzeń, które będą tu tematem przewodnim. Pisarz na przykładzie bohatera pokazuje nam jak bardzo i szybko mogą zmieniać się nasze pragnienia, jak łatwo przestajemy realizować nawet najbanalniejsze plany, jeśli tylko stają się dla nas osiągalne. Dopiero siła przypominająca pomaga majorowi na inne spojrzenie na świat, pozwala mu na realizację długiej listy rzeczy do zrobienia.

Po przeczytaniu pierwszych stron powieści czytelnik ma wrażenie, że ma do czynienia z powieścią fantastyczno-naukową, w której pisarz nie przejmuje się za bardzo wiedzą naukową. Zwykle w tego typu książkach wydarzenia, w których uczestniczą bohaterzy ma oparcie w wiedzy naukowej. Tu jest nieco inaczej: uszkodzona atmosfera zamiast stać się przyczyną globalnego wzrostu temperatury zaskakująco ochładza ją. Do tego pole magnetyczne wpływa na działanie urządzeń, na których normalnie nie wywierałaby żadnych zmian. Takie spojrzenia pomaga na małą dawkę dystansu wobec wykreowanych obrazów i zachęca do bardziej metaforycznego odbioru. Brak ochrony ozonowej Ziemi może być pozbawieniem ludzi pewności trwania „jutra” i pozbawieniem wolności, co realizowane jest przez uwięzienie ludzi w mieszkaniach. Kiedy następuje czasowe ocieplenie szalony generał pragnie przywrócić stan kontroli ludzi za pomocą kolejnej ingerencji przyrody. Major Michał Wolski zostaje postawiony przed poważnym wyborem etycznym zmuszającym do odpowiedzenia sobie na pytanie: co jest w jego życiu najważniejsze? W ten sposób „Ostatnia szansa” staje się pewnego rodzaju opowieścią o życiu każdego z nas, podejmowanych przez nas wyborach, pragnieniach, umiejętności realizacji ich.

Piotr Piątak w swojej powieści zabiera nas w świat ostatnich wyborów pozwalających na odmianę życia, sytuacji, które wydają nam się bez wyjścia i wymagają wielkiej odwagi, aby nie postąpić egoistycznie. Pokazuje też, że wszystko w naszym życiu ma sens. Każdy błąd może stać się początkiem innej postawy, każde zagrożenie może dać nam nowe życie, w które możemy wkroczyć tylko wtedy, kiedy pozwolimy sobie na codzienną radość i bezinteresowność. „Ostatnia szansa” to także powieść o pomaganiu, odwadze zmieniania cudzego życia na lepsze. „Jeżeli czegoś pragniesz, to musisz uwierzyć, że to się stanie”.

Wartka akcja sprawia, że książkę czyta się bardzo przyjemnie. Dla ludzi lubiących logiczną akcję będzie to powieść pełna irracjonalnych wydarzeń, w których wiele elementów pozornie nie ma sensu: zarówno globalne ochłodzenia, jak i pojawianie się zmarłych bohaterów, a nawet barmana będącego kimś w rodzaju anioła, czy szybko odradzającej się przyrody i traktowania obcego jak syna. "Są rzeczy, w które po prostu się wierzy. I są rzeczy, o których lepiej nie wiedzieć".

Jeśli jednak spojrzymy na czyny bohatera przez pryzmat ludzkich wyborów stanie się ona metaforą przełomów w życiu każdego z nas. Pozwala także na nieco inne spojrzenie na naszą codzienność, docenienie tego, co mamy, zachęcenie do łapania kolejnych chwil. „Słowo bez wiary jest piaskiem sypanym przy silnym wietrze. Nie usypiesz nawet kopca, by schować swój najmniejszy palec”.

„Ostatnia szansa” to na pewno nie powieść dla miłośników fantastyki naukowej, ale dla osób lubiących książki z przesłaniem i zmuszających do refleksji nad życiem. Motywy religijne sprawiają wrażenie, że jest to opowieść do osób wierzących, ale nie ma tu określonej religii, więc może wystarczy wiara w moc ludzkiej myśli?

Kup książkę