Teresa Monika Rudzka "Świtezianki"

Teresa Monika Rudzka, Świtezianki, Radom „Lucky” 2017

Bogactwo i pozycja to coś, o czym marzy wiele osób. Jednak nie każdemu udaje się osiągnąć swój cel. Do tego nie zawsze wygląda on tak samo. Czasami bywa tylko prowincjonalnym spokojem, innym razem możliwością przetrwania trudnych czasów czy możliwością wyrwania się w polskiej prowincji. Innym razem możliwością osiągnięcia naukowego sukcesu na międzynarodową skalę, możliwością sprowadzenia z lepszego – zachodniego – świata luksusowych dóbr, poślubienie córki zamożnych przedsiębiorców, romans z wykładowcą, wyjazd z Polski w czasach, kiedy nie każdy sobie może na niego pozwolić. Bogactwo jest względne. Do tego apetyt rośnie w miarę jedzenia. Tak jest w przypadku rodziny Zofii, której udaje się poślubić dużo starszego gospodarza spod Tomaszowa. Zapobiegliwa kobieta mająca na swym koncie miejski romans staje się przykładną żoną i matką dla pasierba Wojtka. Prowincja zapewnia jej możliwość przetrwania wojny oraz zmian ustroju. Jedyne, czego może rodzinie brakować to potomka. Ale i o to przychylny los się zatroszczył. Zofia zachodzi w ciążę, kiedy jej rówieśniczki stają się babkami. Narodziny Barbary tylko troszkę poprzedzają śmierć męża. Opieka dorosłym już Wojtkiem oraz jego zapał do pracy pozwalają na dostatnie życie oraz wiejską zamożność pozwoliłaby na radość, gdyby nie prowincjonalne plotki dotyczące zboczenia młodego mężczyzny otoczonego plotkami oraz zabiegi macochy o wyswatanie pasierba. Nie jest to jednak łatwe, ponieważ młodzieniec ma w sobie coś takiego, co odstrasza każdą potencjalną kandydatkę i jego zamożność rolnika nie pomaga w znalezieniu kandydatki na żonę. Jakby Zofia miała mało problemów musi pilnować swojej kilkuletniej córki, aby ochronić ją przed przyrodnim bratem. Z tego powodu z ulgą przyjmuje do wiadomości, że warto posłać dziewczynę do technikum zamiast do szkoły zawodowej i pozwolić na zamieszkanie w internacie. Wybrany przez dziewczynę profil pozwoliłby także na uniknięcie błędów z młodości – kalkulowała Zofia, zwolenniczka trzymania się swojego miejsca na drabinie społecznej i powtarzająca swojej córce, a później wnuczce: "(…) gdyby każdy znał swoje miejsce w szeregu, życie byłoby znacznie prostsze".

Niewielu jednak chce stać w miejscu, zadowolić się tym, co mieli przodkowie, nie każdego stać na pokorę. Młodość polega na buncie przeciwko wizjom życia starszego pokolenia. I tak właśnie jest w przypadku zdolnej Barbary, która nie tylko świetnie uczy się w technikum, ale i jest zdolną studentką powoli i z zaciętością pnącą się po drabinie społecznej. Owocem wieloletnich starań o zdobycie pozycji stanie się Nathalie, główna bohaterka powieści Teresy Moniki Rudzkiej, kobieta o dziwnej, odpychającej mocy oraz nadprzyrodzonych zdolnościach. Młoda mademoiselle Pinorget ma wszystko, o czym kobiety mogą marzyć: drogie ubrania, luksusowe kosmetyki, najlepszą edukację, matkę gotową zrobić dla niej wszystko, ale brakuje jej urody. To jednak nie byłoby problemem, gdyby nie jej charakter. Nadmierne uleganie złym emocjom, które zwykle są w ludziach kamuflowane w przypadku Nathalie z paranormalnymi zdolnościami stają się fizycznie odczuwalne dla otoczenia. Ponad to odziedziczyła po swoim bogatym ojcu kilka cech utrudniających jej związanie się z jakimkolwiek mężczyznom. Kiedy na jej drodze staje ten idealny, gotowy podołać jej niezwykłej aurze bohaterka gotowa jest zrobić wszystko, aby go zdobyć i nie przeszkodzi jej w tym nic. Jak daleko jest gotowa się posunąć – przekonajcie się sami.

„Świtezianki” to pouczająca opowieść o pragnieniu miłości oraz marzeniu o zwyczajnym, spokojnym, ale bardzo dostatnim życiu. Doświadczenia bohaterek pokazują, że wśród tych elementów można wybierać, ale nie można ich posiadać wszystkich na raz. Aury magiczności, niezwykłości nadaje całej historii wplątywanie w tekst cytatów ze „Świtezianki” Adama Mickiewicza. Pisząca realistyczne powieści Rudzka tu dała ponieść się fantazji i zaczerpnąć z romantyzmu czy młodej polski oraz obecnej literatury korzystającej z wiary w zabobony. Mimo tej lekkiej odmienności, okraszania opowieści ludowymi wierzeniami styl pisarki jest rozpoznawalny i nie zacierają go fantastyczne elementy przekazywanych z pokolenia na pokolenie przekonań z polskiej wsi, w której czas wydaje się stać w miejscu, a wiara w moce nadprzyrodzone oraz gusła ciągle żyje. W powieści znajdziemy tłumy bohaterów z charakterystycznymi rysami i wadami znanymi nam z życia codziennego, zawiłymi życiorysami, skomplikowaną genealogią, o której trzeba pamiętać, aby nie zatracić własnej tożsamości.

Pisarka kreśli interesujący pejzaż osobowości. Znajdziemy w nim ludzi biednych, niewykształconych, należących do klasy średniej, naukowców, przedsiębiorców, społecznych pasożytów, ludzi dążących do osiągnięcia stabilizacji życiowej, goniących za marzeniami, próbującymi nadążyć za szybkim życiem, w którym bardzo ważny element szczęścia stanowią więzy z innymi ludźmi.

Troszkę tradycyjnie jak na Rudzką akcja zaczyna się w teraźniejszości pełnej biurowego – a może nawet korporacyjnego – życia toczącego się wokół wyścigu po awans, zawierania niezobowiązujących znajomości, rywalizacji, zazdrości. Pracowita Nathalie Pinorget jest wściekła, kiedy okazuje się, że to nie ona obejmie wolne stanowisko i tym samym awansuje tylko zdobędzie je niedoświadczona Anastazja Bojanova o skomplikowanych słowiańskich korzeniach. Wejście przełożonej do biura i zajęcie miejsca tuż przy Francuzce skłania ją do rozmyślań nad losami rodziny. Wówczas poznajemy losy jej babki spod Tomaszowa. Zderzenie się światów: profesjonalnego i życzliwego staje się motywem przewodnim w „Świteziankach”.

Kolejna łatwo rozpoznawalna cecha powieści Teresy Moniki Rudzkiej to snucie opowieści o kobietach i dla kobiet. Mężczyźni pojawiają się tu tylko jako tło. Często są nijacy, niezaradni, ale wśród tłumów leni pojawią się prawdziwi pasjonaci bez problemu pomnażający majątek i czerpiący przyjemność ze swojej pracy.

Urok książki Rudzkiej (jak i innych jej powieści) można odkryć dopiero po przeczytaniu całości. Dopasowane wycinki z codzienności sprawiają, że zyskujemy interesujący obraz zmuszający do refleksji i ostrzegających nas przed pochopnymi jednoznacznymi ocenami. Zakończenie jak zwykle bardzo zaskoczy. Książkę polecam miłośnikom literatury kobiecej, opisującej losy kobiet oraz współczesnej powieści obyczajowej. Dzięki niełatwym losom bohaterów znajdziemy w niej obraz wielu problemów społecznych.

Kup książkę