Darrell Huff "Dlaczego statystyki kłamią"

Darrell Huff najbardziej znany jest z książki „Dlaczego statystyki kłamią” wydanej po raz pierwszy w 1954 roku i od początku wywołała spore poruszenie. Była pewnego rodzaju wskazówką dla tych, którzy uczą się oceniać metodologie badań. Sam autor napisał setki artykułów i kilkanaście poradników podpowiadających jak ułatwić sobie życie, oszczędzać, wykorzystać wiedzę z lekcji matematyki w życiu. Huff słynie także ze zeznawania wpływu nikotyny na zdrowie. Wykorzystując swoje oratorskie umiejętności wyśmiewał jakiekolwiek powiązanie między papierosami i chorobą nowotworową. Mimo tej niechlubnej działalności na rzecz koncernu tytoniowego dokonał też wielu dobrych rzeczy, wśród których jest wprowadzenie statystyk, ich rozumienie, umiejętność wychwytywania błędów w nich oraz wskazywania słabych stron. Do tego uczył zaawansowanej matematyki w przystępny sposób.

„How to Lie with Statistics” przez prawie pół wieku czytana przez polskich studentów w oryginale w końcu  trafia do nas w świetnym przekładzie Alicji Unterschuetz, dzięki czemu szersze grono będzie miało okazję przeczytać oraz przemyśleć wiele manipulacji z wykorzystaniem statystyki. Zwłaszcza, że jest ona wszędobylska: od reklam, przez politykę, edukację po naukę. Autor uzbraja nas w narzędzia, dzięki którym będziemy potrafili podważyć każdą propagandę, wskazać jej słabe strony, ale też nauczy, jakich błędów unikać w czasie tworzenia statystyk. Jest to niesamowicie cenna umiejętność w świecie, w którym z jednej strony jesteśmy zasypywani przez liczby, a z drugiej tworzenie rzetelnej informacji wymaga podawania cyfr.

"Dlaczego statystyki kłamią" jest jedną z tych publikacji, która dowodzi, że zmiany narzędzi przekazywania informacji wcale nie uczyniły nas mądrzejszymi. Nadal potrzebujemy uczyć się analizowania informacji, które do nas docierają oraz zadawania pytań o to skąd pochodzą dane, w jaki sposób je zebrano, z jakimi trudnościami ankieterzy mogli mieć problem i czego w czasie tworzenia statystyk nie wzięto pod uwagę oraz kto je interpretował. Świadomość tego pozwoli nieco inaczej spojrzeć na podsuwane nam wykresy, dostrzec problemy, które one ukrywają.

Książka Darrella Huffa (podobnie jak inne jego publikacje) jest krótka, treściwa i zawiera przemawiające do wyobraźni przykłady i wprowadza czytelników w świat logiki. Mamy tu klika czy kilkanaście bardzo obrazowych historii pozwalających zobaczyć manipulacje cyframi w konkretnym kontekście. Autor w prosty, żartobliwy i przystępny sposób wyjaśnił błędy metodologiczne w tworzeniu statystyk, wskazał celowe manipulacje. W tekst wpleciono zabawne ilustracjami Irvinga Geisa.

W czasie lektury czuje się, że książka powstała siedemdziesiąt lat temu. Mamy tu nawiązania do konkretnych dat, wydarzeń, badań nad leczeniem określonych chorób czy marek papierosów. Mimo tego spostrzeżenia są trafne. Autor celnie wskazuje słabe strony sporządzonych statystyk, uświadamia czytelników, na co powinni zwrócić uwagę. Ogólnie jest to publikacja zachęcająca do zadawania pytań i wątpienia w podsuwane dane bez względu na to skąd pochodzą. Huff pokazuje też dlaczego niesamowicie ważna w tej kwestii jest dyscyplina i samoświadomość wśród naukowców.

„Dlaczego statystyki kłamią” Darrella Huffa to publikacja dla każdego, kto chce nauczyć się nie wierzyć statystykom, nauczyć się pytać o metodologię zdobywania danych i uświadomić sobie, że zbieranie danych wśród ludzi zawsze związane jest z ryzykiem usłyszenia kłamstwa.