Edgar Allan Poe, Opowieści
tajemnicze i szalone, il. Gris Grimly, tł. Jolanta Kozak, Warszawa „Nasza
Księgarnia” 2017
„Opowieści tajemnicze i szalone” Edgara Allana Poego
to książka specyficzna, ponieważ przybliża współczesnemu czytelnikowi to, co
kryje się pod pojęciem „amerykańskiego romantyzmu”. Był on nieco brutalniejszy
od tego, z czym my kojarzymy tę epokę. W wydaniu Edgara Allana Poe owa
mroczność, tajemniczość i brutalność jest dużo większa niż innych
przedstawicieli tego okresu w amerykańskiej literaturze (np. Henry’ego
Wadswortha Longfellowa, Emily Dickinson, Henry'go Davida Thoreau i Ralpha Waldo
Emersona, a także Walta Whitmana). W twórczości amerykańskiego twórcy grozy nie
znajdziemy tak dużo wątków narodowych, jak u jego kolegów po piórze. Wiodący
dziwne życie pisarz nękany przez stany depresyjne i kryzysy skupił się na
kreśleniu obrazów psychologicznych postaci. Jego życie bogate w osobiste
tragedie zakończone dziwną śmiercią sprawiło, że powstała wokół niego aura
twórczy przeklętego.
Prozę Poego charakteryzuje silny – prekursorski wobec
psychoanalizy – psychologizm postaci i surrealistyczne, brutalne opisy makabry
wyjętej jakby z koszmarnych snów. Prekursor noweli kryminalnej stworzył też
pierwszą postać detektywa - C. Auguste'a Dupina.
Twórczość przepełniona obrazami przemocy, rozlewu
krwi, szaleństwa zdecydowanie nie jest dla dzieci. Sceny znane z horrorów dla
dorosłych tu podano w literackiej, lekkiej formie, wzbogacono pięknymi
ilustracjami Grisa Grimly’ego, znanego z mrocznych ilustracji klasyki
literatury, własnych książek i filmów pełnych scen, przy których mroczny klimat
twórczości Tima Burtona to bajki dla dzieci.
W „Opowieściach tajemniczych i szalonych” znajdziemy
cztery opowiadania: „Czarny kot”, „Maska Czerwonej Śmierci” (znana jako „Maska
czerwonego moru), „Żaboskoczek” (lub w innych tłumaczeniach „Żabi Skoczek”) i „Upadek
Domu Usherów” (znany też pod tytułem „Zagłada domu Usherów”). Wszystkie
nowele-horrory zabierają czytelników w mroczny świat złej ludzkiej natury.
Zbiór otwiera słynny „Czarny kot”, w którym bohater-narrator-alkoholik będący miłośnikiem
zwierząt zmienia się pod wpływem uzależnienia. Staje się agresywny. Nie tylko
zaniedbuje pupile, ale też zaczyna się nad nimi pastwić, okaleczać. W chwilach
przytomności nie może poradzić sobie z własną brutalnością i wyrządzoną
krzywdą. To pcha go do powieszenia kota, którego szybko zastępuje kolejnym,
przez co wydaje mu się, że wcześniejszy kot wrócił do niego zza grobu. Ofiarą
staje się też jego żona, którą zamurowuje w piwnicy. Nieuwaga i towarzyszący w
czasie pracy kot pozwalają później policji wykryć zbrodnię.
W „Masce Czerwonej Śmierci” kraj pustoszy Czerwona
Zaraza. Ludzie szybko umierają masowo. To skłania księcia do zamknięcia się w
warownym zamku razem ze znajomymi. Kiedy ludzie za murami umierają oni bawią
się, korzystają z uroków życia zamożnych, a wszystko do czasu dziwnego balu
przebierańców, na który wkrada się Czerwona Śmierć.
„Żaboskoczek” zabiera nas w świat dworskiego
okrucieństwa. Porwany z rodzinnego domu błazen – kaleki karzeł staje się obiektem
kpin. Nie ucieka z zamku przez obecność pięknej damy, która kocha go z
wzajemnością. Razem knują brutalna zemstę na własnych oprawcach.
Książkę zamyka „Upadek domu Usherów” – relacji
mężczyzny, który przybywa do tytułowego domostwa ze względu na zaroszenie
otrzymane od dawnego kolegi. Ponura budowla, dziwne wydarzenia, dziwna choroba
samotnego rodzeństwa i śmierć w jej murach Lady Madeline, siostry Rodericka Ushera
oraz jej dziwne powstanie z grobu kończy rozpad murów dziwnego domu.
Jak widać, nie są to opowieści dla dzieci.
Makabryczne obrazy, przemoc, szaleństwo, wiele niewyjaśnionych zjawisk i
okrucieństwo bohaterów mogą wywołać koszmary. Lekka modyfikacja tekstu przez
Jolantę Kozak sprawia, że są to teksty bardzo przystępne i na pewno chętnie
sięgną po nie gimnazjaliści. Mroczne i jednocześnie fascynujące ilustracje
sprawiają, że książka tworzy spójną całość, przyciąga wzrok i pozwala
zainteresować młodzież niełatwą klasyką. Duża ilość ilustracji często ukazuje
opowieść kadr o kadrze, przez co mamy wrażenie komiksowości. Dzięki takiej
oprawie graficznej młody czytelnik z przyjemnością sięgnie o elegancką gotycką
grozę skupiającą się na poznawaniu najmroczniejszych zakamarków ludzkiego
umysłu. Modyfikacje wprowadzone w tekście z jednej strony pozwalają na poczucie
atmosfery dzieł Edgara Allana Poe, a z drugiej pomagają zrozumieć treść.
Całość bardzo interesująca. Czytanie na pewno sprawi
też przyjemność dorosłym czytelnikom lubiącym tego typu prozę.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz