"Kwiat nowy starych romanic czyli imitacje i przekłady hiszpańskich romances"

Jarosław Marek Rymkiewicz, Kwiat nowy starych romanic czyli imitacje i przekłady hiszpańskich romances, Warszawa 1966.

Romances są proste ponieważ mają być dziełami użytkowymi. Często zastępowały gazetę, polityczny pamflet i kronikę historyczną. Opowiadały o walkach z Maurami, współczesnych wydarzeniach. Agustin Durán twierdził, że romances są pierwszą manifestacją epopei kastylijskiej i z nich wywodzą się cantares de gesta. Zapisane teksty romances viejo pochodzą z XV wieku; były wówczas zbierane, zapisywane i imitowane. Już wówczas romances del tiempo viejo były stare i anonimowe. Obok twórców romances byli juglares i troveros, kuglarze i trubadurzy posiadający własną akademię poetów, Konsystorium Wiedzy Radosnej, co poświadcza traktat Enrique’a de Villena (1384-1434) Arte de trovar. Autorów romances postrzegano jako tych, którzy nie przestrzegają zasad sztuki (Iñigo Lopez de Mendoza, margqués de Santillana, Proemio, zarzucający, że wielu jest poetów niedbających o reguły a cieszący się względami ludu).

Juglares byli jedynie tymi, którzy przechowywali pieśni w pamięci i wędrując śpiewali w miastach. Romances są pieśniami gminnymi, które ulepszali kolejni rzemieślnicy. Korzystali z dzieł poetów, ale nie czuli się przez nie ograniczani. Częstym motywem jest smutna turkawka. Często w utworach pojawiają się zwierzęta (lwy, jelenie białonogie) i rośliny (róże, lilie, lewkonie), których nie ma w hiszpańskim klimacie. Jelenia i łanie symbolizowały kochanki; psy (szczególnie harty) były uosobieniem śmierci.

Romance de Durandarte

Durandarte leży martwy. Jego śmierć widział Montesinos, który na prośbę poległego pośle serce do Belermy. Montesinos prosi Boga o przyjęcie Durandartego.

Romance del Palmero

Palmero biednie ubrany i ubrudzony krwią jedzie z Meridy do Paryża, gdzie szuka króla Carlosa. Dowiaduje się, że władca w modli się w kościele San Juana. Palmero pokłonił się Bogu, świętym, biskupowi i królowi. Nie kłaniał się rycerzom: Roldanowi i Oliverosowi, którzy za to chcieli z nim walczyć. Król ich powstrzymał, ponieważ domyślił się, że podróżny jest z królewskiego rodu. Palmero opowiada królowi o porwaniu go przez Maurów, kiedy był chłopcem. Jako młodzieńcowi dali mu za żonę księżniczkę Sansueñę. Palmero opisuje ufortyfikowanie Meridy, ale źli doradcy (Roldan i Oliveros) namawiają króla do przygotowań wojennych. Król każe powiesić Palmera, który okazuje się synem Carlosa. Matka poznała go po znamieniu na klatce piersiowej i kazała uwolnić.

Romance de Doña Alda

W Paryżu przebywa  pani Alda, narzeczona Roldana. Pilnuje jej trzysta panien. Śnił jej się sokół, który ścigany przez orła, wplątał się jej w koronki. Orzeł jednak dopadł sokoła i go zranił. Jedna z panien interpretuje sen: sokół to ukochany, a orzeł to Alda, która w koronki będzie przybrana w dniu wesela, a w nocy te koronki krwią poplami. Posłaniec przynosi wieści o śmierci narzeczonego w Roncevalles na polowaniu.

Romance del infante Vengador

Inflant jadący na koniu szuka zemsty na zdrajcy don Cuadrosie. Kiedy inflant rzucił włócznią don Cuadros się pochylił, przez co włócznia przeszyła króla. Cuadros zabił siedmiu braci inflanta. Król chciał skazać inflanta, ale córka królewska wstawiła się za nieznajomym. Inflant zabija Cuadrosa z pojedynku. Król daje mu swą córkę za żonę.

Romance de Gerineldo

Król zasnął z psami i sokołami. Gerieldo w nocy idzie do inflantki i prosi, by otwarła drzwi; zasnął przy niej. Kiedy król się zbudził popadł w złość, że Gerieldo nie czuwa przy nim. Chciał zabić śpiącego przy inflance, ale położył między nimi szpadę.

Romance de Valdovinos

Valdovinos wyszedł nocą z Sevilli i pod łukami akweduktu spotkał mauretańską dziewczynę. Spotykali się siedem lat. Valdovinos rozpacza, że ukochana jest córka mauretańską. Kochanka chce zostać chrześcijanką, aby uszczęśliwić ukochanego.

Romance de Nuño Vero

Nuño Vero jest pytany przez kobietę o Valdovinosa. Nocą się zaręczyli, a o świcie rycerz zginął. Nuño Vero chce zostać jej kochankiem.

Romance de la Linda Melisenda

Księżniczka Melisenda (chrześcijanka) zakochała się w księciu Airuelo (Maur) i biegnie do niego nocą ze sztyletem, aby z nim być.

Romance de Rosaflorida

Rocafrida jest bogatą kasztelanią w Kastylii. Mieszka tam dziewczyna będąca narzeczoną wielu mężczyzn, ale ona kocha Montesinosa, który jej się przyśnił, dlatego gardzi innymi. Posyła sługę z listami do Montesiniosa do Paryża.

Romance del Conde Oliveros

Oliveros dziwnie się zachowywał i wyruszył na łowy. Ósmego dnia upolował dzika, którego spytał o to, komu sprzyja los. Dzik mu powiedział, że ani temu, co żyje , ani martwemu.

Romance del rey de Aragón

Król Aragonu spoglądając na morze widzi Neapol i wzdycha za utraconym bratem.

Romance de Don Tristán

Król zranił Tristana zatrutą włócznią. Kochanka Tristana, Izolda, ubrana w czarne koronki znajduje rannego ukochanego i mówi mu, że jest w ciąży.

Romance de Lanzarote

O Lanzarote dba wiele kobiet. Odjeżdża by zabić nikczemnego i powraca do łoża królowej.

Romance de Julianesa

Julianesa, córka księcia, została ukochanemu porwana przez Maura o świcie w dzień San Juana.

Romance de una Morilla

U drzwi domu Moraimy stoi chrześcijanin i w jej języku prosi, by go wpuściła. Podaje się za brata jej matki, Mazota. Zwiedziona otwarła mu drzwii.

Romances de la amiga de Bernal Francés

Mężczyzna podaje się Bernala i puka noca do drzwi Cataliny. Bernal zabił chrześcijanina i kryje się w domu kochanki. Ona boi się, ponieważ zgasił świecę i nie jest pewna, czy to na pewno on. Catalina zapewnia kochanka, że mąż daleko i nie musi się bać. Mąż podał się za Bernala Francuza i zabije żonę za zdradę.

Romance de la Doncella Que Fué a la Guerra

Martinos przeklina żonę, która urodziła mu siedem córek i żadnego syna. Najmłodsza córka chce być rycerzem. Jako Martinosa posyła ją do stolicy. Młody inflant aragoński zakochał się w Martinosie i stara się dowiedzieć, czy ona jest dziewczyną czy mężczyzną.

Romance de Marquillos

Martquillos zabił pana by spać z panią. Ona prosi by tej nocy nie był z nią. Kiedy sługa zasypia pani go zabija.

Romance de la inflantina

Książę podczas polowania w gnieździe na drzewie widzi złotowłosą dziewczynę, która jest już tam siedem lat i prosi o uwolnienie. Książę jednak najpierw postanawia się poradzic matki czy powinien uwolnić złotowłosą.