górowianka: „Fronda Lux” nr 70/2014

środa, 14 maja 2014

„Fronda Lux” nr 70/2014

„Fronda” tu, „Fronda” tam, „Fronda” „Frondzie” nie równa – pomyślałam patrząc na parapet, na którym trzymam wszystko, co potrzebne, co ma być „pod ręką”. Przy oknie, bokiem, stoi biurko, więc parapet jest idealnym miejscem. Jeden ruch ręką i mam na biurku albo z powrotem na parapecie. A tam mam teraz – obok książek o dzieciach i dla dzieci – „Frondy”: książkę z wydawnictwa oraz czasopismo „Fronda Lux”. Moja przygoda z Frondami” jest dość przypadkowa i sama bym się po sobie nie spodziewała, że będzie tak miła. Spodziewałam się twierdzy tępicieli takich sfeminizowanych czarownic jak ja. Na razie czytam książki o wyważonym podejściu do wielu spraw. Mimo, że jest to pismo i wydawnictwo katolickie i nieco naideologizowane to muszę szczerze przyznać, że wiele wskazówek jest dobrym rozwiązaniem dla ludzi zagubionych. Oczywiście głoszą całą masę „prawd” mi przeciwnych (nie będę tu pisała całej listy, bo dziś nie o tym).

Dziś w ręce trzymam „Frondę Lux” nr 70/2014. Tematem numeru jest „Gender srender”, co brzmi jak przezywanki popularne wśród złośliwych dzieci, których rodzice niewystarczająco kochali. To od razu skojarzyło mi się z filmem „Płynące wieżowce” reż. Tomasza Wasilewskiego, w którym mamusie za bardzo kochały synków i te relacje mężczyzn z kobietami – partnerkami były przez to wypaczone. Aby skrajności nie było mało przypadkowo swoje przemyślenia zapisałam w zeszycie, w którym wypisywałam dwa lata temu uwagi na ten temat w celu wygłoszenia bardzo mądrej i profesjonalnej mowy na konferencji o tej tematyce. Można przez to przypuszczać, że temat mi znany i swoje zdanie mam. Ma je niestety również całe mnóstwo osób, które nie wiedzą, czym owo „gender” jest. Angielskie słówka zawsze straszą, dlatego posiłkuję się wikipedią w celu ogólnego przybliżenia zakresu badań „gender”.

Gender (ang. gender, czyt. dżender – płeć, rodzaj gramatyczny), inne określenia to: płeć kulturowa, płeć psychiczna, płeć społeczna, płeć społeczno-kulturowa, tożsamość płciowa – jest to suma cech osobowości, zachowań, stereotypów i ról płciowych przyjmowanych przez kobiety i mężczyzn w ramach danej kultury w drodze socjalizacji, nie wynikających bezpośrednio z biologicznych różnic w budowie ciała pomiędzy płciami, czyli dymorfizmu płciowego. Gender, czyli kulturowy składnik tożsamości płciowej, przekazywany jest poszczególnym jednostkom w sposób performatywny, czyli poprzez uczenie się, odgrywanie i powtarzanie zachowań innych osób tej samej płci. Na płeć społeczną składać się może np. sposób ubierania się, sposób zachowania, oczekiwane funkcje w ramach społeczeństwa, sprawowana władza itp. Gender odróżnia się tym od płci biologicznej (ang. sex), czyli sumy cech fizycznych i zachowań seksualnych wynikających z odmiennych funkcji i ról obu płci w procesie rozmnażania płciowego.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje gender jako stworzone przez społeczeństwo role, zachowania, aktywności i atrybuty, jakie dane społeczeństwo uznaje za odpowiednie dla mężczyzn i kobiet.

Studia wyższe i badania naukowe nad społeczno-kulturową tożsamością płciową prowadzi się na kierunku gender studies. Kierunek ten powstał w Stanach Zjednoczonych w latach 80. XX wieku. Obecnie można go odnaleźć również na uczelniach w Polsce.

Ogólnie chodzi o badanie zależności kultury od płci i odwrotnie. W ramach badań nad „gender” powstało wiele skrajnych teorii: od skrajnie konserwatywnych po skrajnie propagujących konieczność uczynienia z dzieci obojnaków, by dopiero, jako dorośli zechcieli ocenić swoją płeć.

„Fronda Lux nr 70” porusza różne aspekty tej płciowości: od problemu z tęczą, walki na Ukrainie, po przemiany społeczne w latach 90-tych. Tym czasom poświęcono sporo miejsca i mogłam udać się w podróż sentymentalną do czasów dzieciństwa pełnego niedostatków, ponieważ w sklepach prawie niczego nie było, a później przyszedł przewrót i wielu ludzi straciło pracę. Autorzy w swoich tekstach zauważają jak wielkie zmiany i rozwarstwienia następowały. Ludzie przestali być cząstką tych samych, biednych klas. Zaradność podzieliła ich na tłumy biednych i średniozamożnych (nasza klasa średnia w Europie uchodzi za biedotę, a przecież chcemy zachować standardy).

Szczególną uwagę jednak zwróciłam na artykuł M. Pieryczaka „Polityka historyczna”, w którym autor – przez pryzmat niemieckich myślicieli – rozważa politykę historyczną Niemców, którą ja nazwałabym narodowym kreowaniem wizerunku. Pretekstem do przemyśleń stał się film „Nasze matki, nasi ojcowie”, kreujący Niemców na poszkodowanych i wykorzystanych podczas wojny.

Kolejnym artykułem, który przykuł moją uwagę był o Slavoju Žižku, którego przemyślenia zdarzało mi się czytać. Krzysztof Kłoptowski pokazał mi Žižka, jakiego nie znałam, czyli tworzącego filmy filozoficzne (?), które ja bardziej nazwałabym analityczno – ideologicznymi. Autor dochodzi do wniosku (do którego ja doszłam wiele lat temu), że Žižek jest przereklamowany, a głębsza analiza ośmiesza jego udziwnione konstrukcje słowne, mające obnażać prawa rządzące ludźmi.

Główny temat ciągle stara się przebić przez inne, bardziej interesujące.
„Fronda Lux” nr 70/2014