Gombrowicz a Hume

Podział percepcji według Hume’a.

Hume, inspirowany przez Locke’a, dokonuje podziału przedstawień na wrażenia(przedstawienia pierwotne) i idee(przedstawienia wtórne). Idee wypływają z wrażeń, są ich kopiami, wytwarzanymi przez umysł. Wrażenia są właściwym środkiem poznania rzeczywistości i sprawdzianami prawdziwości idei. Idee mają wartość dla poznania rzeczy tylko, o ile wiernie kopiują wrażenia.

Jak przebiega krytyka realnego istnienia związku przyczynowo-skutkowego dokonana przez Hume’a?

Przyczynowość jego zdaniem nie tkwi w świecie obiektywnym, lecz stanowi rezultat obserwacji i kojarzenia zjawisk zachodzących w tymże świecie. Jest ona jedynie nawykiem warunkującym,iż po określonych zjawiskach oczekujemy takich a nie innych skutków ( POCIĄGNIECIE SPUSTU POWODUJE HUK STRZAŁU). W konsekwencji „po przyczynach, które wydają się podobne, spodziewamy się podobnych skutków”.

Filozoficzna warstwa twórczości Gombrowicza.

Wiedza z wykładów:

• Gombrowicz nie stosował żadnych fajerwerków technicznych
• Był niechętny francuskiej Nowej Fali
• Literatura migawkowa – zero psychologii, rejestracja faktów
• Język nie może być pierwszoplanowy, tylko bohaterowie i zdarzenia
• Główne problemy filozofii Gombrowicza:

-kategoria formy- Gobrowicz chce zmuszać kogoś do grania na jego warunkach. Gombrowicz z pijakiem, kloszardem rozmawia w sposób wyszukany, a z arystokratką językiem potocznym z kręgu kloszarda.

• Lubi „wkładać kij w mrowisko”, odwracać porządek świata
• Gombrowicz jest Pascalowski pod względem odczuwania: „Przeraża mnie olbrzymia przestrzeń kosmosu”.
• Twierdzi,że człowiek ma potrzebę porządku i miłości, a w świecie jest dokładnie odwrotnie
• Dlaczego „Kosmos”? Ponieważ w całej książce panuje układ sprawiający wrażenie chaotycznego.
• „Im mądrzej tym głupiej” Gombrowicz poprzez te słowa ukazuje, że jest coraz więcej ludzi z wyższym wykształceniem, ale mają wąskie specjalizacje, przez to mało wiedzą o świecie, życiu. Mają zawężony krąg zainteresowań. Podobnie jak w „Buncie mas” Ortegi
• Sprawiedliwość jest dla niego równa moralności
• Zasada: jak pomagać, to wszystkim, a nie tylko niektórym. Sytuacja z odwróconymi żuczkami na plaży. Obrócił jednego żuczka, poczuł się jak Bóg, potem zobaczył masę takich żuczków i przestał czuć się Bogiem. Chciałby wszystkim pomóc, ale nie da rady. Ma świadomość, że dla żuczka, którego nie obróci, jest potworem. Jak Gombrowicz rozwiązał te sytuację? Po prostu wyszedł z tej plaży. Zastosował się do zasady w zdaniu pierwszym – należy pomagać wszystkim, a nie tylko niektórym.
• „Kosmos” jest od strony filozoficznej najważniejszym dziełem Gombrowicza. Najważniejsze pytanie- „Czy nigdy nic nie może zostać wyjaśnione, wytłumaczone?”.
• Świadomość ludzka jest zawsze wartością intencjonalną, szukamy porządku w chaosie.
• Gombrowicz drwił z tekstów sielankowych w literaturze – opiewających „drzewusie” i „kwiatusie”, czyli piękno przyrody.

„Poniedziałek: Ja, wtorek: Ja, środa: Ja, czwartek: Ja”  — tak Gombrowicz rozpoczyna swój „Dziennik”. Chce być suwerenny i świadomy siebie, ale ma jednocześnie przekonanie, iż nie jest to do końca możliwe. „Ja” zawsze wobec „Nich” to pierwszy ważny koncept autora . Człowiek/bohater Gombrowicza jest stwarzany od zewnątrz, bo określa go forma, która rodzi się między ludźmi. To „międzyludzkie” go stwarza i kształtuje. „Kosmos” jest powieścią o samym stwarzaniu się historii, o tym, jak ona rodzi się z naszych spostrzeżeń, skojarzeń, wyobrażeń, zmysłów. Ale w ten sposób budowany przez autora świat to tylko jedna z trzech rzeczywistości Gombrowicza. Dwie pozostałe są — wg filozofii Jarzębskiego — nie mniej interesujące. Bowiem obok codziennego świata pojawia się również demoniczny kosmos — wytrącający świat z jego kolein — oraz niesamowity świat : odbudowywany z gruzów, w którym panuje perwersja i dwuznaczność. Zaś ten formujący się (bo nigdy nie osiągający ostatecznego kształtu) świat ulega, siłą rzeczy, pewnemu skonwencjonalizowaniu. To ułatwia ustalenie relacji panujących między bohaterami. Drugi koncept- koncept bezustannie kreowanej rzeczywistości. Gombrowicz zdaje się w wielu swoich dziełach opierać na koncepcie rzeczywistości: kreowanie-skonwencjonalizowanie- rozbijanie. W wielu utworach Gombrowicza — a w „Operetce” w szczególności- zauważamy obecność dwóch przeciwstawnych w tradycji metafor: stroju i nagości. Projektowanie obrazu historii jako „rewii mody” ma na celu przede wszystkim ukazanie odwiecznego konfliktu maski i autentyczności, gry i prawdy, konformizmu i sprzeciwu. Nagość jest synonimem prawdy, przeciwstawiającej się pozorom czy zgoła fałszom „ubiorów” i „masek”, ale także „„ubiór” jest synonimem wartości i przeciwieństwem „nagiej” natury i bezwstydu. Świat Gombrowicza jest światem chaosu, bo funkcjonuje jako rzeczywistość bez żadnej naczelnej idei porządkującej- bez Boga . Człowiek Gombrowicza zostaje pozbawiony najwyższej instancji, autorytetu, do którego mógłby się odwołać, staje się igraszką własnych niekontrolowanych instynktów i doznań.